Đô la có đang mất ngôi vương? Cách AI và Tiền điện tử đang tái cấu trúc tài chính toàn cầu

Sự thống trị của đồng đô la đã lâu nay định nghĩa tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, khi các ngân hàng trung ương thử nghiệm tiền mã hóa và trí tuệ nhân tạo tái định hình việc thanh toán xuyên biên giới, hệ thống đang phải đối mặt với bài kiểm tra cấu trúc thực sự đầu tiên trong nhiều thập kỷ. Sự chuyển dịch này có thể định nghĩa lại cách giá trị thanh khoản toàn cầu và niềm tin được định giá. Dữ liệu COFER của IMF cho thấy tỷ lệ của đồng đô la trong dự trữ toàn cầu là 56,32% vào đầu năm 2025 — mức thấp nhất kể từ khi euro ra đời. Trong khi đó, 94% các cơ quan tiền tệ đang thử nghiệm các loại tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương. Điều đó cho thấy sự đa dạng hóa và số hóa tiền tệ của nhà nước.

Sự xuất hiện của AI trong cơ sở hạ tầng tài chính tăng tốc sự chuyển dịch này. Ngân hàng Thanh toán Quốc tế cảnh báo rằng việc giao dịch tự động và các thuật toán thanh khoản có thể khuếch đại rủi ro hệ thống. Đồng thời, các hệ thống kỹ thuật số mới hứa hẹn những chuyển khoản rẻ hơn và nhanh hơn. Các mạng lưới cũ được xây dựng dựa trên đồng đô la đang âm thầm bị xói mòn.

Các chỉ số của một sự chuyển dịch vĩnh viễn trong sự thống trị của Đô la

Dựa trên hai thập kỷ nghiên cứu vĩ mô, Tiến sĩ Alicia García-Herrero, Kinh tế trưởng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis và là cựu nhà kinh tế IMF, giải thích cách mà CBDC, AI và stablecoins có thể thay đổi sức mạnh tiền tệ toàn cầu. Bà cũng phác thảo những chỉ số nào sẽ tiết lộ sự chuyển dịch đó đầu tiên.

Đồng đô la vẫn là trụ cột của dự trữ, tuy nhiên sự xói mòn đã bắt đầu. Dữ liệu COFER cho thấy một sự suy giảm liên tục kể từ năm 2000. Câu hỏi không còn là liệu có sự thay thế xuất hiện hay không, mà là khi sự chuyển dịch trở nên có thể đo lường được — một lịch trình mà các nhà đầu tư giờ đây có thể theo dõi theo thời gian thực.

“Từ những ngày ở IMF phân tích dữ liệu COFER, chúng tôi theo dõi tỷ lệ USD trong dự trữ FX toàn cầu — hiện là 56,32% trong Q2 2025 — cùng với sự gia tăng của RMB và EUR cũng như các thí điểm CBDC nơi 94% ngân hàng trung ương tham gia. Sự biến động của Crypto có thể khuếch đại các rủi ro do AI dẫn dắt, như BIS cảnh báo. Nhưng CBDC cung cấp những thay đổi có kiểm soát. Tôi dự đoán sẽ có sự suy giảm đo lường nếu USD giảm xuống dưới 55% vào năm 2027, với các giao dịch CBDC hàng năm trên 1 tỷ đô la báo hiệu tính bền vững. Stablecoin hỗ trợ sự ổn định của đồng đô la mà không có sự dao động mạnh.”

Ngưỡng của cô ấy — một sự giảm xuống dưới 55% vào năm 2027 cộng với dòng CBDC hàng tỷ đô la — sẽ đánh dấu một bước ngoặt cho các cấu trúc dự trữ. Nó cho thấy khi nào sự đa dạng hóa không còn là lý thuyết mà trở thành chính sách.

Thị phần Stablecoin và Rủi ro từ các Khối mới nổi

Stablecoins vẫn là một phần mở rộng của tính thanh khoản đô la. Khoảng 99% lưu thông là gắn với USD, với USDT và USDC chiếm ưu thế. Các token không gắn với đô la hoặc hàng hóa có thể kích thích cạnh tranh dựa trên khối - một dấu hiệu rõ ràng rằng tính thanh khoản có thể bị phân mảnh theo các đường chính trị.

“Các stablecoin liên kết với USD như USDT và USDC chiếm hơn 99% thị trường $300 tỷ tính đến tháng 10 năm 2025. Một stablecoin được hỗ trợ bởi nhân dân tệ đạt 10–15% thị phần có thể làm bùng nổ căng thẳng giữa các khối. Xung đột chỉ xảy ra nếu nó vượt quá 20%, làm phân mảnh thanh khoản toàn cầu.”

García-Herrero lập luận rằng một stablecoin đối thủ phải chiếm hơn 20% các giao dịch toàn cầu để kích hoạt sự phân mảnh thực sự của khối. Đó là thời điểm mà các loại tiền tệ kỹ thuật số bắt đầu vẽ lại địa chính trị, không chỉ là thanh toán.

Giải quyết trên chuỗi hiện nay đạt $35 nghìn tỷ hàng năm — gấp đôi lượng xử lý của Visa. Một CEO gọi đây là “mạng lưới Eurodollar hiện đại” phục vụ nhu cầu USD toàn cầu vượt ra ngoài ngân hàng. Nó cho thấy rằng các đường ray kỹ thuật số vẫn tăng cường sự ảnh hưởng của đồng đô la.

Dữ liệu IMF cho thấy các token này đã xử lý khoảng 8% dòng chảy quy mô GDP ở Mỹ Latinh và châu Phi. Điều đó chứng tỏ stablecoin hiện đang hoạt động như những công cụ chính sách không chính thức.

“Stablecoins đáp ứng nhu cầu đô la hiện tại. Nó được thúc đẩy bởi thị trường, không phải do nhà nước. Trong ngắn hạn, chúng củng cố sự thống trị. Trong dài hạn, điều đó phụ thuộc vào chính sách của Hoa Kỳ và sự tự tin.”

Hệ thống đô la kỹ thuật số này được so sánh với thị trường Eurodollar những năm 1960, khi các nhà đầu tư nước ngoài khai thác thanh khoản của Mỹ thông qua các mạng lưới song song. Sự đổi mới tư nhân đã mở rộng phạm vi của đồng đô la thay vì thay thế nó.

Stablecoins trong các nền kinh tế lạm phát cao

Trong những nền kinh tế chịu ảnh hưởng bởi lạm phát như Argentina và Thổ Nhĩ Kỳ, stablecoin đóng vai trò như những đường ray đô la không chính thức. Chúng hoạt động như một biện pháp bảo vệ số hóa chống lại sự sụp đổ của đồng tiền và cung cấp một cứu cánh tài chính song song thể hiện vai trò thực sự của tiền điện tử.

“Tại Argentina, stablecoin bảo vệ 5 triệu người dùng và chiếm hơn 60% giao dịch tiền điện tử. Chúng trở nên mất ổn định khi chiếm 20–25% thanh toán bán lẻ hoặc 15% doanh thu ngoại hối. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, việc áp dụng tương tự đưa nước này vào vị trí cao trên toàn cầu. Tổng thể, vai trò ổn định của chúng vượt trội hơn các rủi ro ở mức hiện tại.”

Nguyên tắc của cô ấy: sử dụng vừa phải sẽ ổn định. Nhưng khi stablecoin chiếm hơn một phần tư các khoản thanh toán, chúng sẽ đe dọa chủ quyền tiền tệ — thời điểm mà sự cứu trợ biến thành rủi ro.

Tokenization và Nợ công

Việc token hóa đã trở thành một chủ đề chính trong tài chính, mặc dù sự tiếp nhận của các quốc gia vẫn chậm. Trong khi các dự án thí điểm của BIS di chuyển chậm, các công ty tư nhân tiến bộ nhanh hơn. Franklin Templeton kỳ vọng sự áp dụng sớm trong các trái phiếu kho bạc và ETFs ở Hồng Kông, Nhật Bản và Singapore. Những dự án thí điểm này cho thấy nơi mà quy định và đổi mới đã gặp nhau.

“Các tổ chức muốn những phương tiện quản lý độ biến động và tăng cường thanh khoản. Nó bắt đầu với bán lẻ, nhưng các dòng vốn từ tổ chức sẽ theo sau khi các thị trường thứ cấp trưởng thành.” — Max Gokhman, Franklin Templeton

Dữ liệu cho thấy trái phiếu token hóa trên 5,5 tỷ đô la và stablecoin trên $220 tỷ đô la. Khái niệm đang chuyển từ thí điểm sang thực tiễn khi các tài sản truyền thống lặng lẽ di chuyển lên chuỗi.

“Dự đoán về việc token hóa tài sản thực sẽ đạt hàng triệu triệu vào năm 2030 có vẻ tham vọng, nhưng trái phiếu token hóa đã đạt $8 tỷ vào giữa năm 2025. Tôi dự đoán 5% phát hành mới của các quốc gia sẽ diễn ra vào năm 2028, do châu Á và châu Âu dẫn đầu, trong khi sức mạnh của USD sẽ vẫn tồn tại.”

Dự báo của cô ấy — 5% phát hành chủ quyền được token hóa vào năm 2028 — báo hiệu sự cải cách dần dần do châu Á và châu Âu dẫn dắt. Nó bổ sung chứ không thay thế hệ thống đô la. Tài chính kỹ thuật số thường phát triển thông qua sự tuân thủ, không phải nổi loạn.

Cả nỗ lực công và tư đều đang hội tụ. García-Herrero kỳ vọng vào sự tiếp nhận do các cơ quan quản lý dẫn dắt, trong khi Franklin Templeton đặt cược vào sức kéo của thị trường. Dù bằng cách nào, các tài sản truyền thống đang di chuyển sang các nền tảng blockchain — một trái phiếu và một quỹ một lúc.

e-CNY của Trung Quốc và Crypto do Nhà nước dẫn dắt

e-CNY của Trung Quốc tiếp tục mở rộng dưới sự kiểm soát chặt chẽ của trung ương. Đến giữa năm 2025, nó đã xử lý 7 triệu tỷ nhân dân tệ trong các giao dịch. Điều này cho thấy khả năng của Bắc Kinh trong việc số hóa tiền mà không cần đến tiền điện tử tư nhân và cách mà các hệ sinh thái tập trung có thể mở rộng nhanh chóng.

Tạp chí Study Times của Trường Đảng Trung ương định nghĩa tiền điện tử và CBDC là các công cụ “huy động tài chính.” Đồng nhân dân tệ kỹ thuật số của Bắc Kinh và các mạng blockchain đóng vai trò là tài sản chiến lược cho việc kiểm soát thanh khoản và khả năng chống lệnh trừng phạt — một “mặt trận logistics kỹ thuật số” kết hợp tài chính và an ninh.

“e-CNY của Trung Quốc exemplifies tài chính số có kỷ luật. Nó đã xử lý 7 nghìn tỷ RMB vào tháng 6 năm 2025. Một mô hình hoàn toàn do nhà nước dẫn dắt xuất hiện khi FDI blockchain tư nhân giảm xuống dưới 10% dòng vốn fintech. Đến cuối năm 2026, chúng ta sẽ thấy sự thống trị rõ ràng.”

Cô ấy định nghĩa sự thống trị do nhà nước dẫn dắt là đầu tư blockchain tư nhân dưới 10% dòng vốn fintech. Mức độ đó có thể đạt được vào cuối năm 2026, khi chủ quyền kỹ thuật số trở nên có thể đo lường, chứ không chỉ là lý thuyết.

Thương mại Nga-Trung và “Khối Web3 do Nhà nước lãnh đạo”

Đối mặt với các lệnh trừng phạt, Nga và Trung Quốc giờ đây giải quyết hầu hết thương mại bên ngoài hệ thống đô la. Các thử nghiệm tài sản kỹ thuật số của họ đặt ra câu hỏi về thời điểm nào sự phối hợp trở thành một khối chính thức — một bước ngoặt có thể định hình lại địa lý thanh toán.

“Việc Nga hợp pháp hóa tiền điện tử cho thương mại quốc tế vào năm 2025, với các dòng tiền không phải USD/EUR giờ đã chiếm hơn 90% bằng nhân dân tệ và rúp, cho thấy cách mà một 'khối Web3 do nhà nước dẫn dắt' có thể xuất hiện nếu 50% thương mại chuyển sang tài sản kỹ thuật số. Các cầu CBDC có thể giảm thiểu rủi ro, và một cách mỉa mai, stablecoin gắn với USD có thể ổn định các dòng tiền như vậy.”

Chỉ số 50% của cô ấy xác định ngưỡng cho một lĩnh vực thanh toán mới. Nó có thể ổn định thương mại bị trừng phạt nhưng lại làm sâu sắc thêm sự phân mảnh toàn cầu.

Châu Âu đã phản ứng. Lệnh cấm gần đây của EU đối với một stablecoin được hỗ trợ bởi ruble, A7A5, đánh dấu lệnh trừng phạt tiền điện tử trực tiếp đầu tiên của họ. Nó cho thấy tài sản kỹ thuật số đã trở thành cả vũ khí và mục tiêu trong xung đột tài chính.

Chứng minh nhân thân và bao gồm tài chính

Các hệ thống Proof-of-Personhood như mô hình sinh trắc học của Worldcoin đang định hình lại các cuộc tranh luận về danh tính và sự bao gồm. Giá trị kinh tế của chúng vẫn chưa được chứng minh, nhưng khả năng mở rộng có thể định hình tốc độ phát triển của các khung tin cậy trong thời đại AI.

“Các thử nghiệm Proof-of-Personhood như Worldcoin, với 200 triệu danh tính được xác minh vào giữa năm 2025, có thể giảm chi phí vay mượn từ 50–100 điểm cơ bản hoặc nâng cao khả năng tiếp cận vốn lên 20–30%. Nếu đạt được vào năm 2027, điều này sẽ xác thực PoP vượt ra ngoài sự cường điệu.”

Cuộc tranh luận phản ánh cuộc đua về danh tính kỹ thuật số rộng lớn hơn. Adrian Ludwig của TFH coi các hệ thống xác minh con người là một lớp tin cậy cho thời đại AI. García-Herrero nói rằng chỉ có tác động có thể đo lường mới chứng minh được giá trị của chúng.

Sự thống trị trong thương mại xuyên biên giới của AI và Crypto

Tài chính được điều khiển bởi AI hiện đang định hình tính thanh khoản, tuân thủ và thanh toán. BIS cho biết các trợ lý máy học đã tự động hóa các đánh giá AML. Các hợp đồng thông minh Project Pine cho phép các ngân hàng trung ương điều chỉnh tài sản thế chấp theo thời gian thực, báo hiệu sự gia tăng của việc tuân thủ lập trình.

BIS định hình điều này như một lõi tài chính có thể lập trình nhưng được quy định. Những triển vọng đầu cơ như AI 2027 tưởng tượng các hệ thống AI chỉ đạo thanh khoản, R&D, thị trường và chính sách an ninh. BIS kêu gọi tính toàn vẹn theo thiết kế trước khi các hệ thống như vậy hoàn toàn xuất hiện.

“Lợi thế vượt biên của AI sẽ tăng vọt, với 75% giao dịch thanh toán trở nên tức thì vào năm 2027. Trung Quốc dường như sẵn sàng chiếm hơn 30% thị phần thông qua các sandbox được nhà nước hỗ trợ và gần $100 tỷ trong các khoản đầu tư. Stablecoin có thể bổ sung cho các tác nhân AI, giảm thiểu sự biến động.”

Các khoản đầu tư gần $100 tỷ vào năm 2027 ủng hộ mô hình đó. Stablecoin có thể phục vụ như những lớp token hóa tuân thủ, liên kết tính thanh khoản tự động với tiền tệ lập trình được — chiến trường tiếp theo cho các nhà quản lý.

Dự trữ Bitcoin độc lập và nút thắt tài nguyên

Tỷ lệ Bitcoin trong dự trữ quốc gia vẫn còn nhỏ nhưng mang tính biểu tượng. Mối liên hệ của nó với tài sản rủi ro và sự phụ thuộc vào năng lượng và chip có thể tạo ra những điểm nghẹt tắc địa chính trị mới. Dự trữ kỹ thuật số có thể sớm gắn liền với chuỗi cung ứng vật lý.

“Dự trữ Bitcoin chủ quyền vẫn dưới 1% tổng dự trữ ngoại hối. Việc đạt 5% vào năm 2030 sẽ kích thích một cuộc 'đua vàng kỹ thuật số' đầy biến động. Nguồn cung năng lượng và chất bán dẫn có thể trở thành điểm nghẽn, trong khi stablecoin cung cấp một lựa chọn dự trữ ổn định hơn.”

Trong khi đó, các công ty quản lý kho bạc tài sản kỹ thuật số (DAT) quản lý hơn $100 tỷ đô la trong crypto, cho thấy bảng cân đối kế toán mong manh có thể phản ánh rủi ro chủ quyền như thế nào. Các kho bạc tập trung vào Bitcoin với các quỹ thanh khoản nghiêm ngặt dường như có sức chống chịu tốt nhất — một cái nhìn trước về những thách thức mà các quốc gia có thể phải đối mặt khi việc áp dụng gia tăng.

Sự minh bạch của Crypto và Lợi thế Quản trị

Các blockchain công cộng đang gia nhập vào các hệ thống đăng ký của chính phủ và hệ thống mua sắm. Đối với các nền dân chủ, sổ cái minh bạch cung cấp trách nhiệm giải trình mà trực tiếp củng cố tính tín nhiệm tài chính.

“Các thử nghiệm mua sắm trên blockchain tăng cường tính minh bạch trong các nền dân chủ như Estonia, với việc thị trường áp dụng của chính phủ tăng từ 22,5 tỷ USD vào năm 2024 lên gần $800 tỷ USD vào năm 2030. Với 15–20% chi tiêu quốc gia được thực hiện trên chuỗi, các nền dân chủ có lợi thế cấu trúc.”

Điểm chuẩn 15–20% của cô ấy đánh dấu thời điểm khi việc áp dụng blockchain trở nên có cấu trúc. Nó nâng cao điểm số minh bạch và mang lại lợi thế quản trị cho các xã hội cởi mở.

Kết luận

Trên mười lĩnh vực — CBDC, AI, stablecoin, token hóa và blockchain — khung lý thuyết của García-Herrero gợi ý sự tiến hóa, không phải cách mạng. Sức ảnh hưởng của đồng đô la đang lan tỏa, không phải biến mất, khi tiền kỹ thuật số chuyển đổi quyền lực tiền tệ thành một hệ thống chia sẻ, dựa trên dữ liệu.

Phân tích của cô ấy dựa trên sự suy đoán trong dữ liệu có thể đo lường: tỷ lệ dự trữ, dòng thanh toán và ngưỡng chấp nhận. Trật tự tiền tệ tương lai sẽ phụ thuộc ít hơn vào sự gián đoạn mà vào quản trị — cách mà tính minh bạch, sự tin tưởng và kiểm soát hòa hợp trong thời đại kỹ thuật số.