Xét về lịch sử phát triển kinh tế toàn cầu, "30 năm mất mát" của Nhật Bản như một sự kiện biểu tượng, đã tạo ra một sự tương phản kỳ lạ với sự bất ổn hiện tại của thị trường Tài sản tiền điện tử. Hai hiện tượng kinh tế dường như không liên quan này thể hiện sự tương đồng đáng ngạc nhiên về logic nội tại của việc hình thành bong bóng, tâm lý nhà đầu tư, hậu quả của can thiệp chính sách và tác động đến xã hội, như thể đó là một bi kịch tài chính tuần hoàn.

Chính sách tiền tệ nới lỏng như một cái nôi của nền kinh tế bong bóng đã đóng vai trò then chốt trong cả hai trường hợp này. Sau khi hiệp định Plaza được ký vào năm 1985, đồng yên Nhật đã tăng giá mạnh, để giảm bớt áp lực xuất khẩu, chính phủ Nhật Bản đã thực hiện chính sách tiền tệ cực kỳ nới lỏng, nhiều lần hạ lãi suất xuống mức thấp chưa từng thấy trong thời gian ngắn. Điều này đã dẫn đến việc lượng lớn vốn dư thừa đổ vào thị trường bất động sản và chứng khoán, thúc đẩy giá tài sản tăng vọt. Tương tự, sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát vào năm 2020, các ngân hàng trung ương trên khắp thế giới đã áp dụng chính sách tiền tệ "bơm tiền ồ ạt", dẫn đến tình trạng thừa vốn. Những nguồn vốn giá rẻ này, để tìm kiếm lợi nhuận cao, đã đổ vào lĩnh vực tài sản tiền điện tử như Bitcoin, làm cho giá của chúng tăng vọt. Cả hai trường hợp này đều cho thấy rõ ràng rằng, tính thanh khoản quá mức là tác nhân trực tiếp hình thành bong bóng tài sản.

Điều đáng suy ngẫm hơn nữa là cả hai thời kỳ này đều xuất hiện những cơn sốt đầu cơ và ảo tưởng tập thể tương tự. Vào cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, toàn dân Nhật Bản đều tin vào huyền thoại "đất đai không bao giờ mất giá", thậm chí xuất hiện hiện tượng phi lý khi giá đất Tokyo có thể mua toàn bộ nước Mỹ. Các doanh nghiệp đều đắm chìm trong việc mở rộng tài sản trên sổ sách, trong khi bỏ qua phát triển thực tế và nâng cao tỷ suất lợi nhuận. Thị trường Tài sản tiền điện tử hiện nay cũng tràn ngập những tuyên truyền cuồng nhiệt về "cuộc cách mạng tiền điện tử", ca ngợi các đồng tiền ảo như Bitcoin là "vàng kỹ thuật số", che giấu bản chất thiếu giá trị thực của chúng.

Cần lưu ý rằng, hai nhóm tham gia vào các đợt bong bóng này cũng thể hiện một số đặc điểm thế hệ. Trong thời kỳ bong bóng của Nhật Bản, những người có sức mạnh kinh tế mạnh mẽ thuộc thế hệ 60 và 70 đã trở thành lực lượng đầu cơ chính. Trong khi đó, thị trường tài sản tiền điện tử hiện tại sử dụng sức mạnh của mạng xã hội để kích thích tâm lý FOMO (nỗi sợ bỏ lỡ) của giới trẻ, thu hút họ tham gia với giấc mơ làm giàu nhanh chóng.

Sự tái diễn của lịch sử này nhắc nhở chúng ta rằng, dù là thị trường tài chính truyền thống hay lĩnh vực tài sản tiền điện tử mới nổi, việc đầu cơ quá mức có thể dẫn đến những hậu quả kinh tế nghiêm trọng và các vấn đề xã hội. Nhìn nhận một cách lý trí về rủi ro đầu tư, cảnh giác với ảo giác tập thể, có lẽ là bài học quan trọng mà chúng ta có thể rút ra từ hai trường hợp này.