Maja Vujinovic, Giám đốc điều hành của FG Nexus, giải thích lý do tại sao các tổ chức sẽ phải tận dụng Ethereum hoặc các chuỗi công khai khác.
Tóm tắt
Việc áp dụng công nghệ blockchain sẽ gây ra sự gián đoạn và hợp nhất trong lĩnh vực tài chính
Ngành công nghiệp sẽ chứng kiến những thay đổi cấu trúc lớn, theo CEO FG Nexus Maja Vujinovic
Các ngân hàng và tổ chức sẽ bị buộc phải khai thác vào các chuỗi công khai để có thanh khoản.
Trên toàn thế giới, các hệ thống tài chính đang âm thầm trải qua một trong những sự gián đoạn quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ. Các khoản thanh toán, quyết toán và lưu ký đang dần được xây dựng lại trên nền tảng blockchain có thể lập trình. Hơn nữa, các tổ chức lớn, không chỉ là các startup tiền điện tử, đang dẫn đầu cuộc chuyển mình này.
Theo Maja Vujinovic, CEO và Đồng sáng lập của công ty quản lý quỹ Ethereum (ETH) Digital Assets FG Nexus, làn sóng tài chính tiếp theo đã đến. Trong một cuộc phỏng vấn hấp dẫn với crypto.news, cô giải thích cách và lý do các tổ chức đang chuyển đổi sang tài chính dựa trên blockchain.
crypto.news: Bạn đã từng nói rằng blockchain và TradFi sẽ ngày càng hòa nhập với nhau. Điều gì đã đưa bạn đến kết luận đó?
Maja Vujinovic**:** Tôi bắt đầu tham gia vào thanh toán di động ở châu Phi vào đầu những năm 2000 - rất sớm, khi chúng tôi mới bắt đầu nhắn tin. Tiền di động thậm chí còn chưa phải là một khái niệm. Tôi đã tiếp xúc với nhiều công ty nghiêm túc đang tò mò về thanh toán di động.
Chúng tôi đã mua lại phổ băng thông trong ngành viễn thông, đóng gói nó như một giấy phép, bán nó, làm gián đoạn các độc quyền trên toàn lục địa, và khởi động thanh toán ngang hàng. Đó là lần đầu tiên tôi tiếp xúc. Mỗi lần tôi trở lại châu Âu hoặc Mỹ và kể cho bạn bè về điều đó, họ đều không hiểu — vì họ có một thẻ Visa và không quan tâm.
Nhưng đối với tôi, đó là một tín hiệu rằng phần còn lại của thế giới cần điều này. Có một nhu cầu lớn, và tôi thấy các công ty lớn đang di chuyển vào châu Phi và Mỹ Latinh để thử nghiệm điều này. Điều đó khiến tôi nói: “Wow, điều này thật thú vị, hãy để tôi ở gần nó.”
Sau đó, tôi đọc tài liệu trắng về Bitcoin. Tôi đã hiểu về peer-to-peer, và tôi không bao giờ quay lại. Điều mà tôi thực sự hiểu là khi tôi làm việc tại GE, và tôi đã sử dụng hợp đồng thông minh Ethereum để triển khai các dự án thí điểm. Khi bạn làm việc tại GE — một công ty khổng lồ với những khách hàng nghiêm túc, từ hàng không đến chăm sóc sức khỏe — và bạn triển khai hợp đồng thông minh và chúng thành công, và những người nghiêm túc quan tâm, đó chính là khoảnh khắc quan trọng.
Đó là khi mọi thứ trở nên rõ ràng đối với tôi: Blockchain biến mỗi thanh toán, giao dịch và khoản tiền gửi thành một công cụ tài chính có thể lập trình. Khi các tập đoàn như GE và JPMorgan bắt đầu nhận ra rằng họ có thể di chuyển tiền mặt, tài sản thế chấp hoặc dữ liệu ở rìa trên một sổ cái chia sẻ - và chúng tôi thực sự đã thử nghiệm điều đó - tôi biết rằng tất cả sẽ gộp lại.
JPMorgan có Onyx, Circle có các đường ray lập trình được USDC, BlackRock có quỹ được mã hóa - giờ đây không còn chỉ là “crypto”, mà là tài chính lập trình.
Khi các công ty áp dụng những công nghệ này, bạn nghĩ những thay đổi có ý nghĩa sẽ là gì? Liệu chỉ là hiệu quả — các công ty cắt giảm chi phí một cách âm thầm — hay chúng ta sẽ thấy những thay đổi cấu trúc thực sự trong thị trường hoặc đối với người dùng?
Đó là một sự phân biệt tuyệt vời. Hãy để tôi bắt đầu một cách rộng rãi. Hãy nghĩ đến việc blockchain đã gộp lại một khối lượng lớn các khoản thanh toán, giải quyết và thanh toán vào một cái gì đó giống như chuyển khoản USDC. Và USDC đó có thể mang theo một mã thông báo có lãi suất.
Một khoản thanh toán có thể ngay lập tức kích hoạt phiếu lãi trái phiếu hoặc một yêu cầu ký quỹ. Các chức năng của kho bạc, FX và thanh toán đều có thể chạy trên chuỗi thông qua cùng một cơ sở hạ tầng. Điều đó liên quan đến hiệu quả: chi phí, tốc độ, khả năng tiếp cận.
Nhưng đối với các tập đoàn - đặc biệt là trong các ngành như hàng không hoặc chăm sóc sức khỏe - họ không phải lúc nào cũng quan tâm đến tốc độ. Họ quan tâm đến sự tin cậy. Và thật sự, điều đó áp dụng cho tất cả - cả bán lẻ và doanh nghiệp.
Vâng, nó bắt đầu từ chi phí và hiệu quả: thanh toán nhanh hơn, ít trung gian hơn, hòa giải tốt hơn. Nhưng sự thay đổi thực sự là cấu trúc. Khi các giao dịch và tài sản có thể lập trình, bạn có thể thiết kế những thị trường hoàn toàn mới. Các loại tài sản thế chấp mới. Các cách mới cho người dùng tương tác với tài chính.
Vậy nên, nó tiết kiệm tiền. Nhưng hơn thế nữa, nó định hình lại cách mà tiền được xử lý, nhìn nhận và truyền tải.
Bạn có thể cho tôi một số ví dụ về điều đó có nghĩa là gì không? Những loại thị trường nào đang mở ra?
Về phía doanh nghiệp, chúng ta đã thấy một số thay đổi nghiêm trọng. Khi tôi còn ở GE, chúng tôi đã thử nghiệm với các chức năng kho bạc trên chuỗi — và bây giờ điều đó đang diễn ra ở quy mô lớn. Hãy tưởng tượng một tập đoàn đa quốc gia có thể ngay lập tức chuyển tiền mặt không sử dụng vào các trái phiếu T-bill được mã hóa. Không có người trung gian, không cần phải chuyển tiền qua đêm. Tính thanh khoản là ngay lập tức. Đó mới là thực sự.
Một điều nữa mà chúng tôi đã làm sớm ở GE là sử dụng thanh toán lập trình cho các bộ phận hàng không. Một khoản thanh toán cho nhà cung cấp có thể kích hoạt việc phát hành tiền ký quỹ, xử lý FX và cập nhật hệ thống kế toán — tất cả trong một lần. Những ý tưởng này không còn nữa, chúng đang được sản xuất ngay bây giờ. Cũng như với tài sản đảm bảo.
Thay vì khóa các tài sản tĩnh, các công ty có thể mã hóa và tái sử dụng tài sản thế chấp ngay lập tức. Khi chúng tôi thực hiện một thí điểm, chúng tôi phát hiện ra $5 tỷ đô la tiền mặt bị mắc kẹt chỉ đang nằm yên do lỗi hóa đơn và tranh chấp thanh toán. Điều đó thật khổng lồ.
Và còn bán lẻ thì sao?
Đối với bán lẻ, một trong những sự thay đổi rõ ràng nhất là trong việc truy cập và sở hữu. Mọi người đang bắt đầu mua cổ phần phân đoạn của các tài sản, cho dù đó là trái phiếu hay bất động sản. Đây là điều mà trước đây không thể thực hiện được. Gần đây, tôi đã có một bài nói chuyện ở Lugano với một nhóm văn phòng gia đình giàu có, và câu hỏi số một là làm thế nào để mua bất động sản hoặc trái phiếu phân đoạn. Nhu cầu là có.
Cũng có lợi suất nhúng. Hãy tưởng tượng bạn có một stablecoin trong ví của mình tự động chuyển vào các T-bills được token hóa mỗi đêm. Bạn không cần phải làm gì cả, nhưng bạn đang nhận được lợi suất cấp Kho bạc một cách thụ động. Điều này thay đổi cách mọi người tiết kiệm.
Thậm chí thương mại cơ bản đang trở nên thông minh hơn. Bạn có thể mua một chiếc xe hơi, và khoản thanh toán ngay lập tức được chia thành nhiều phần — một phần cho người bán, một phần cho nhà sản xuất, một phần cho cơ quan thuế. Không có trung gian. Không có trì hoãn. Chỉ có tài chính lập trình sạch.
Và trên toàn cầu, điều khiến tôi phấn khởi nhất là những công cụ tài chính mà các công ty sử dụng giờ đây có thể được cá nhân tiếp cận. Bạn đang thu hẹp khoảng cách giữa Phố Wall và Phố Chính — và điều đó thật mạnh mẽ.
Có vẻ như công nghệ này sẽ loại bỏ hoàn toàn các lớp trung gian, mỗi lớp chỉ xử lý một phần nhỏ của dòng vốn. Bạn có thấy điều này dẫn đến việc hạ thấp rào cản gia nhập cho các công ty fintech, hay quy mô cuối cùng lại ủng hộ sự hợp nhất thị trường?
Cách đưa ra khung này là đúng. Chúng ta đang bước vào những gì tôi thường gọi là một thế giới tâm thần phân liệt khi tôi nói chuyện với các văn phòng gia đình. Cả hai động lực này đang xảy ra cùng một lúc.
Về một mặt, đúng, điều này chắc chắn hạ thấp rào cản cho những người mới tham gia. Tôi đã thấy điều đó tận mắt. Một công ty fintech ngày nay có thể kết nối trực tiếp vào các thị trường tiền mặt được token hóa hoặc các mạng lưới tài sản thế chấp thông qua các API. Họ không cần một hệ thống ngân hàng đầy đủ, họ không cần hàng thập kỷ cơ sở hạ tầng cũ kỹ hay mối quan hệ thân thiết với các trung tâm thanh toán. Công nghệ đã có sẵn, và nó đang mở. Và chính vì điều đó, sự đổi mới sẽ bùng nổ ở rìa.
Nhưng mặt khác, chính những hiệu quả đó mang lại sức mạnh cho các nhà đầu tư nhỏ cũng thúc đẩy sự hợp nhất ở tầng hạ tầng. Khi giá trị bắt đầu di chuyển trên chuỗi, quy mô không đến từ số lượng trung gian mà đến từ niềm tin, quy định và độ sâu thanh khoản.
Vì vậy, trong khi bạn sẽ thấy hàng nghìn công ty fintech mới xuất hiện với giao diện đẹp mắt, tất cả họ sẽ giao dịch thông qua một vài mạng lưới lập trình toàn cầu được quản lý — như Ethereum, Avalanche, hoặc bất kỳ chuỗi công khai hoặc hỗn hợp nào trở thành ưu việt.
Vì vậy, cả hai điều đều đúng: sự phân mảnh nhiều hơn ở rìa, sự hợp nhất nhiều hơn trong các đường ray. Và điều này sẽ diễn ra khác nhau tùy thuộc vào trường hợp sử dụng và quyền tài phán.
Và bạn có thấy lớp thanh toán đó được xây dựng trên các blockchain công khai như Ethereum, hay trên hạ tầng do ngân hàng dẫn dắt, riêng tư?
Đó là cuộc tranh luận cốt lõi, đúng không? Và nếu tôi nói một điều, những người thuần túy về tiền điện tử sẽ tấn công tôi, và nếu tôi nói một điều khác, những người ngân hàng sẽ lắc đầu. Nhưng đây là điều tôi thực sự tin: nó sẽ không phải là cái này hoặc cái kia. Nó sẽ là một hình thức kết hợp.
Các chuỗi công khai không cần tin cậy, như Ethereum, sẽ làm điểm tựa cho lớp thanh khoản. Đó là nơi mà tính minh bạch, khả năng kết hợp và khả năng tương tác toàn cầu tồn tại. Bạn cần điều đó nếu bạn muốn có một hệ thống tài chính toàn cầu, có thể lập trình.
Nhưng bạn cũng sẽ có các chuỗi được cấp phép và các subnet do ngân hàng dẫn dắt — hãy nghĩ đến các subnet của Avalanche hoặc sổ cái ngân hàng được mã hóa — xử lý các tài sản được quản lý như tiền mặt, tuân thủ và danh tính. Chúng sẽ không tách biệt mãi mãi. Chúng sẽ ngày càng kết nối với các chuỗi công cộng. Không phải vì họ muốn, mà vì họ phải. Đó là nơi có tính thanh khoản và đổi mới.
Vì vậy, theo tôi, chúng ta đang tiến về một kiến trúc hybrid, nơi các mạng công khai và mạng có quyền hạn tương tác với nhau. Các ngân hàng sẽ không thể tự tách mình ra và chiến thắng. Họ sẽ phải kết nối với các hệ thống mở.
Bạn đã đề cập đến quy định — những thay đổi nào mà chúng ta vẫn cần để thực sự mở khóa tất cả điều này?
Điều mà chúng ta vẫn còn thiếu là một trạng thái pháp lý rõ ràng cho các tài sản được token hóa và quyền sở hữu dựa trên sổ cái. Nếu không có sự rõ ràng đó, hầu hết các công ty sẽ vẫn do dự trong việc chuyển các phần quan trọng của bảng cân đối kế toán của họ lên chuỗi. Tôi nhận được cuộc gọi từ các công ty tín dụng tư nhân mọi lúc — họ muốn token hóa các giao dịch, nhưng sự không chắc chắn về quy định làm họ chùn bước.
Chúng ta cũng cần có quy tắc về tính cuối cùng của việc thanh toán và khả năng tương tác của sổ cái — đặc biệt là giữa các hệ thống có quyền truy cập và các blockchain công khai. Nếu điều đó không được giải quyết, chúng ta sẽ hoạt động trong các silo không liên kết, và toàn bộ giá trị của khả năng kết hợp sẽ sụp đổ.
Một vấn đề lớn khác là làm cho sân chơi công bằng hơn cho các tổ chức phi ngân hàng. Chúng ta cần các khung định nghĩa rõ ràng cho việc lưu ký, KYC, AML và quyền truy cập vào hệ thống tài chính — giống như những gì Waller đã đề xuất. Nếu một công ty fintech muốn xây dựng trong lĩnh vực này, họ nên biết chính xác họ cần giấy phép hoặc kiểm toán nào. Hiện tại, mọi thứ đều là vùng xám.
Và sau đó là câu hỏi về quy định thanh khoản. Mọi người đều muốn mã hóa một cái gì đó, nhưng không có hướng dẫn về thị trường thứ cấp hoặc thanh khoản hai chiều. Vì vậy, chúng ta có những tài sản mã hóa bị cô lập mà không có khối lượng hoặc khám phá giá — nó không thực sự tồn tại cho đến khi có một thị trường thực.
Ngoài ra, khung rủi ro cho tài chính lập trình. Hợp đồng thông minh, cơ sở hạ tầng DeFi, kho bạc được token hóa - tất cả đều giới thiệu rủi ro hoạt động. Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu hợp đồng thông minh thất bại hoặc bị khai thác? Ai sẽ kiểm toán dòng tiền kho bạc trên chuỗi? Đây là những mối quan tâm lớn đối với các tổ chức.
Vậy bạn có ủng hộ loại phương pháp “sandbox” mà các nhà quản lý ở Mỹ đã bắt đầu tranh luận không? Đó có phải là cách đúng để tiến lên không?
Vâng, hoàn toàn đúng — tôi đã thấy giá trị của nó một cách trực tiếp tại GE. Sandboxes rất tuyệt vì chúng cho bạn không gian để thử nghiệm một cách an toàn. Bạn cần phải xem cái gì bị hỏng, cái gì hoạt động, và làm thế nào để học hỏi từ thất bại. Nhưng chúng không thể là trạng thái cuối cùng.
Chúng ta không thể ở trong chế độ thử nghiệm mãi mãi. Các sandbox chỉ là bước đầu tiên - bạn cũng cần những con đường rõ ràng để ra khỏi chúng, với giấy phép và quy tắc để mở rộng. Nếu không, đổi mới sẽ bị đình trệ.
Đó là lý do tại sao tôi thích những gì mà những nơi như Singapore và Thụy Sĩ đang làm. Họ không ngại thử nghiệm, nhưng họ cũng đang bắt đầu xây dựng các lối vào quy định thích hợp ngoài sandbox.
Bạn đã đề cập đến Bitcoin trước đó. Nhưng gần đây, Ethereum thực sự đã vượt qua Bitcoin về tỷ lệ tổng cung được nắm giữ bởi các công ty kho bạc. Điều đó thật đáng chú ý, khi xem xét sự chênh lệch vốn hóa thị trường không quá lớn. Tại sao bạn nghĩ rằng Ethereum thu hút nhiều sự quan tâm hơn từ các kho bạc như vậy?
Và tôi nói điều này như một người đã đến với lĩnh vực này vì Bitcoin. Nhưng tôi ở lại vì tài chính lập trình được — và đó chính là điều mà Ethereum cho phép.
Các tập đoàn bị thu hút bởi Ethereum vì một vài lý do cốt lõi. Đầu tiên, nó có khả năng sinh lợi. Bạn có thể đặt cược ETH và kiếm lợi nhuận, điều này làm cho nó trở thành một tài sản hoàn toàn khác biệt so với Bitcoin trong khía cạnh đó. Thứ hai, Ethereum là có thể lập trình. Nó không chỉ là một kho lưu trữ giá trị — mà là một nền tảng. Bạn có thể tiếp xúc với tài sản token hóa, với stablecoin, với DeFi, với tài sản thế giới thực. Tất cả những điều đó hoạt động trên Ethereum hoặc ít nhất là tương thích với nó.
Đối với những người trong tài chính truyền thống — đặc biệt là những người suy nghĩ theo cách tùy chọn — điều đó khiến Ethereum trở nên hấp dẫn vô cùng. Họ xem nó như xương sống của tài chính kỹ thuật số, một thứ mà họ có thể xây dựng dựa trên, chứ không chỉ giữ một cách thụ động.
Và thật lòng mà nói, đội ngũ Ethereum đã làm rất tốt trong việc xây dựng uy tín với Phố Wall. Joe Lubin, đặc biệt, đã dành nhiều năm để phát triển mối quan hệ và giúp các tổ chức hiểu Ethereum có thể làm gì.
Vì vậy, trong khi Bitcoin vẫn được coi là vàng kỹ thuật số — và nó thực hiện tốt vai trò đó — Ethereum lại được xem như một phần năng động của cấu trúc tài chính tương lai. Đó là lý do tại sao bạn thấy các quỹ dự trữ phân bổ nhiều hơn cho ETH. Họ muốn tham gia vào sự tăng trưởng đó.
Chúng tôi thấy có rất nhiều sự nhiệt tình về việc token hóa và stablecoin từ một số phân khúc của tài chính truyền thống. Nhưng bạn có nghĩ rằng chúng ta sẽ thấy sự phản kháng nếu công nghệ này đe dọa cắt giảm biên lợi nhuận của họ không?
Có và không. Tôi chắc chắn đã thấy một số phản đối - đặc biệt là từ các ngân hàng ở Thụy Sĩ. Cả quỹ hưu trí nữa. Bạn thậm chí không thể nhắc đến tài sản kỹ thuật số trong một số vòng tròn mà không có người gọi đó là lừa đảo. Vì vậy, sự kháng cự là có thật.
Nhưng tôi cũng nghĩ rằng sự kháng cự đang thay đổi. Những gì chúng ta thấy bây giờ nhiều hơn là sự hấp thụ hơn là sự từ chối. Các ngân hàng biết rằng stablecoin và việc token hóa đe dọa đến biên lợi nhuận của họ — đặc biệt là ở mảng thanh toán. Nhưng họ cũng biết rằng họ không thể ngăn cản điều này. Tàu đã rời bến.
Vì vậy, thay vì cố gắng chặn lại, họ đang thích ứng. Họ đang ra mắt các dự án thử nghiệm. Họ đang tích hợp stablecoin. Họ đang khám phá các khoản tiền gửi được mã hóa. Một số thậm chí còn hợp tác với các nhà phát hành stablecoin.
Vậy nên có một cuộc chiến — nhưng cũng có một sự hợp nhất của DNA đang diễn ra. Tôi thấy điều đó ở FG Nexus mỗi ngày. Chúng tôi có những người từ TradFi cứng cáp hợp nhất với những người từ sâu trong crypto. Nó rối rắm, nhưng nó đang xảy ra.
Và đây là điều quan trọng — nếu một ngân hàng muốn phát hành stablecoin hôm nay, họ sẽ cần có thanh khoản sâu để làm cho nó hoạt động. Thanh khoản đó ở đâu? Nó nằm trong DeFi. Và DeFi không phải là TradFi. Vì vậy, cuối cùng họ sẽ phải đến đó.
Chúng ta đã thấy sự thay đổi này với các chính phủ khi nói đến việc áp dụng stablecoin. Nhật Bản đặc biệt dường như đang phản ứng trước sự thống trị của USDT và USDC. Sự gia tăng của những stablecoin được hỗ trợ bởi đồng đô la này có ý nghĩa gì đối với các đồng tiền chủ quyền khác?
Ừ, Nhật Bản là một ví dụ tuyệt vời — gần đây, họ đã chính thức ra mắt một khung pháp lý cho stablecoin sau khi thấy USDT và USDC tăng trưởng nhanh chóng như thế nào. Những gì đang xảy ra là các chính phủ bắt đầu nhận ra rằng nếu họ không hành động, họ có nguy cơ mất kiểm soát một phần của hệ thống tiền tệ của mình.
Không phải mọi quốc gia đều sẽ chống lại điều này. Một số sẽ chấp nhận stablecoin đô la vì họ muốn sự ổn định — đặc biệt nếu đồng tiền của họ không ổn định hoặc dễ bị lạm phát. Nhưng những quốc gia khác, như Nhật Bản, sẽ hành động để bảo vệ chủ quyền tiền tệ của họ. Kết quả chung là chúng ta đang tiến tới một hệ sinh thái toàn cầu hybrid — không chỉ là nơi đồng đô la thống trị, mà còn là nơi các đồng coin đô la tư nhân và stablecoin công khai được hỗ trợ bởi fiat cùng tồn tại và tương tác.
Điều đó nói lên rằng, quyền lực đang chuyển dịch một cách tinh tế. Những đồng đô la riêng tư này — đặc biệt là những đồng có tính thanh khoản toàn cầu như USDC — đang ảnh hưởng đến các nền kinh tế địa phương. Chúng được sử dụng cho tiết kiệm, kiều hối và thương mại. Đây không còn chỉ là câu chuyện của Mỹ.
Điều này chỉ mới bắt đầu. Chỉ là mọi người chưa kết nối đầy đủ các điểm lại với nhau. Mọi người đã quá tập trung vào những drama quy định ở Mỹ mà họ đang bỏ lỡ bao nhiêu điều đang xảy ra trên toàn cầu.
Một số quốc gia sẽ tiếp tục phản ứng — như Thụy Sĩ, chẳng hạn, nơi họ rất bảo vệ đồng franc Thụy Sĩ. Nhưng những quốc gia khác sẽ hành động nhanh chóng. Chúng ta đang bước vào một thế giới mà nhiều đồng tiền kỹ thuật số quốc gia tồn tại song song với các stablecoin tư nhân. Không phải là CBDC chống lại stablecoin. Mà là CBDC và stablecoin cùng với các bể thanh khoản DeFi — tất cả đều tương tác.
Trước khi kết thúc, một số xu hướng lớn mà chúng ta sẽ thấy trong tương lai là gì?
Có một số xu hướng: đại lý AI, khả năng tương tác blockchain. Nhưng điều lớn nhất là năng lượng. Vâng. Nó là nền tảng cho mọi thứ: tiền điện tử, AI, sản xuất nước, thậm chí là an ninh quốc gia. Nó hỗ trợ mọi hệ thống kỹ thuật số và vật lý mà chúng ta phụ thuộc vào.
Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ bắt đầu nghe nhiều hơn về giao điểm của năng lượng, AI và blockchain — và không chỉ dưới góc độ ESG hoặc các câu chuyện về khai thác. Ý tôi là những cuộc trò chuyện sâu sắc hơn về cơ sở hạ tầng, chủ quyền và ai kiểm soát các đường ray.
Hiện tại, chúng ta đang bị phân tâm bởi tiếng ồn — các biến động thị trường, phê duyệt ETF, các vụ kiện — nhưng các cuộc trò chuyện cấu trúc thực sự chỉ mới bắt đầu. Và năng lượng sẽ là trung tâm của chúng.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Phỏng vấn | TradFi sẽ phải sử dụng blockchain công khai: CEO FG Nexus
Maja Vujinovic, Giám đốc điều hành của FG Nexus, giải thích lý do tại sao các tổ chức sẽ phải tận dụng Ethereum hoặc các chuỗi công khai khác.
Tóm tắt
Trên toàn thế giới, các hệ thống tài chính đang âm thầm trải qua một trong những sự gián đoạn quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ. Các khoản thanh toán, quyết toán và lưu ký đang dần được xây dựng lại trên nền tảng blockchain có thể lập trình. Hơn nữa, các tổ chức lớn, không chỉ là các startup tiền điện tử, đang dẫn đầu cuộc chuyển mình này.
Theo Maja Vujinovic, CEO và Đồng sáng lập của công ty quản lý quỹ Ethereum (ETH) Digital Assets FG Nexus, làn sóng tài chính tiếp theo đã đến. Trong một cuộc phỏng vấn hấp dẫn với crypto.news, cô giải thích cách và lý do các tổ chức đang chuyển đổi sang tài chính dựa trên blockchain.
crypto.news: Bạn đã từng nói rằng blockchain và TradFi sẽ ngày càng hòa nhập với nhau. Điều gì đã đưa bạn đến kết luận đó?
Maja Vujinovic**:** Tôi bắt đầu tham gia vào thanh toán di động ở châu Phi vào đầu những năm 2000 - rất sớm, khi chúng tôi mới bắt đầu nhắn tin. Tiền di động thậm chí còn chưa phải là một khái niệm. Tôi đã tiếp xúc với nhiều công ty nghiêm túc đang tò mò về thanh toán di động.
Chúng tôi đã mua lại phổ băng thông trong ngành viễn thông, đóng gói nó như một giấy phép, bán nó, làm gián đoạn các độc quyền trên toàn lục địa, và khởi động thanh toán ngang hàng. Đó là lần đầu tiên tôi tiếp xúc. Mỗi lần tôi trở lại châu Âu hoặc Mỹ và kể cho bạn bè về điều đó, họ đều không hiểu — vì họ có một thẻ Visa và không quan tâm.
Nhưng đối với tôi, đó là một tín hiệu rằng phần còn lại của thế giới cần điều này. Có một nhu cầu lớn, và tôi thấy các công ty lớn đang di chuyển vào châu Phi và Mỹ Latinh để thử nghiệm điều này. Điều đó khiến tôi nói: “Wow, điều này thật thú vị, hãy để tôi ở gần nó.”
Sau đó, tôi đọc tài liệu trắng về Bitcoin. Tôi đã hiểu về peer-to-peer, và tôi không bao giờ quay lại. Điều mà tôi thực sự hiểu là khi tôi làm việc tại GE, và tôi đã sử dụng hợp đồng thông minh Ethereum để triển khai các dự án thí điểm. Khi bạn làm việc tại GE — một công ty khổng lồ với những khách hàng nghiêm túc, từ hàng không đến chăm sóc sức khỏe — và bạn triển khai hợp đồng thông minh và chúng thành công, và những người nghiêm túc quan tâm, đó chính là khoảnh khắc quan trọng.
Đó là khi mọi thứ trở nên rõ ràng đối với tôi: Blockchain biến mỗi thanh toán, giao dịch và khoản tiền gửi thành một công cụ tài chính có thể lập trình. Khi các tập đoàn như GE và JPMorgan bắt đầu nhận ra rằng họ có thể di chuyển tiền mặt, tài sản thế chấp hoặc dữ liệu ở rìa trên một sổ cái chia sẻ - và chúng tôi thực sự đã thử nghiệm điều đó - tôi biết rằng tất cả sẽ gộp lại.
JPMorgan có Onyx, Circle có các đường ray lập trình được USDC, BlackRock có quỹ được mã hóa - giờ đây không còn chỉ là “crypto”, mà là tài chính lập trình.
Khi các công ty áp dụng những công nghệ này, bạn nghĩ những thay đổi có ý nghĩa sẽ là gì? Liệu chỉ là hiệu quả — các công ty cắt giảm chi phí một cách âm thầm — hay chúng ta sẽ thấy những thay đổi cấu trúc thực sự trong thị trường hoặc đối với người dùng?
Đó là một sự phân biệt tuyệt vời. Hãy để tôi bắt đầu một cách rộng rãi. Hãy nghĩ đến việc blockchain đã gộp lại một khối lượng lớn các khoản thanh toán, giải quyết và thanh toán vào một cái gì đó giống như chuyển khoản USDC. Và USDC đó có thể mang theo một mã thông báo có lãi suất.
Một khoản thanh toán có thể ngay lập tức kích hoạt phiếu lãi trái phiếu hoặc một yêu cầu ký quỹ. Các chức năng của kho bạc, FX và thanh toán đều có thể chạy trên chuỗi thông qua cùng một cơ sở hạ tầng. Điều đó liên quan đến hiệu quả: chi phí, tốc độ, khả năng tiếp cận.
Nhưng đối với các tập đoàn - đặc biệt là trong các ngành như hàng không hoặc chăm sóc sức khỏe - họ không phải lúc nào cũng quan tâm đến tốc độ. Họ quan tâm đến sự tin cậy. Và thật sự, điều đó áp dụng cho tất cả - cả bán lẻ và doanh nghiệp.
Vâng, nó bắt đầu từ chi phí và hiệu quả: thanh toán nhanh hơn, ít trung gian hơn, hòa giải tốt hơn. Nhưng sự thay đổi thực sự là cấu trúc. Khi các giao dịch và tài sản có thể lập trình, bạn có thể thiết kế những thị trường hoàn toàn mới. Các loại tài sản thế chấp mới. Các cách mới cho người dùng tương tác với tài chính.
Vậy nên, nó tiết kiệm tiền. Nhưng hơn thế nữa, nó định hình lại cách mà tiền được xử lý, nhìn nhận và truyền tải.
Bạn có thể cho tôi một số ví dụ về điều đó có nghĩa là gì không? Những loại thị trường nào đang mở ra?
Về phía doanh nghiệp, chúng ta đã thấy một số thay đổi nghiêm trọng. Khi tôi còn ở GE, chúng tôi đã thử nghiệm với các chức năng kho bạc trên chuỗi — và bây giờ điều đó đang diễn ra ở quy mô lớn. Hãy tưởng tượng một tập đoàn đa quốc gia có thể ngay lập tức chuyển tiền mặt không sử dụng vào các trái phiếu T-bill được mã hóa. Không có người trung gian, không cần phải chuyển tiền qua đêm. Tính thanh khoản là ngay lập tức. Đó mới là thực sự.
Một điều nữa mà chúng tôi đã làm sớm ở GE là sử dụng thanh toán lập trình cho các bộ phận hàng không. Một khoản thanh toán cho nhà cung cấp có thể kích hoạt việc phát hành tiền ký quỹ, xử lý FX và cập nhật hệ thống kế toán — tất cả trong một lần. Những ý tưởng này không còn nữa, chúng đang được sản xuất ngay bây giờ. Cũng như với tài sản đảm bảo.
Thay vì khóa các tài sản tĩnh, các công ty có thể mã hóa và tái sử dụng tài sản thế chấp ngay lập tức. Khi chúng tôi thực hiện một thí điểm, chúng tôi phát hiện ra $5 tỷ đô la tiền mặt bị mắc kẹt chỉ đang nằm yên do lỗi hóa đơn và tranh chấp thanh toán. Điều đó thật khổng lồ.
Và còn bán lẻ thì sao?
Đối với bán lẻ, một trong những sự thay đổi rõ ràng nhất là trong việc truy cập và sở hữu. Mọi người đang bắt đầu mua cổ phần phân đoạn của các tài sản, cho dù đó là trái phiếu hay bất động sản. Đây là điều mà trước đây không thể thực hiện được. Gần đây, tôi đã có một bài nói chuyện ở Lugano với một nhóm văn phòng gia đình giàu có, và câu hỏi số một là làm thế nào để mua bất động sản hoặc trái phiếu phân đoạn. Nhu cầu là có.
Cũng có lợi suất nhúng. Hãy tưởng tượng bạn có một stablecoin trong ví của mình tự động chuyển vào các T-bills được token hóa mỗi đêm. Bạn không cần phải làm gì cả, nhưng bạn đang nhận được lợi suất cấp Kho bạc một cách thụ động. Điều này thay đổi cách mọi người tiết kiệm.
Thậm chí thương mại cơ bản đang trở nên thông minh hơn. Bạn có thể mua một chiếc xe hơi, và khoản thanh toán ngay lập tức được chia thành nhiều phần — một phần cho người bán, một phần cho nhà sản xuất, một phần cho cơ quan thuế. Không có trung gian. Không có trì hoãn. Chỉ có tài chính lập trình sạch.
Và trên toàn cầu, điều khiến tôi phấn khởi nhất là những công cụ tài chính mà các công ty sử dụng giờ đây có thể được cá nhân tiếp cận. Bạn đang thu hẹp khoảng cách giữa Phố Wall và Phố Chính — và điều đó thật mạnh mẽ.
Có vẻ như công nghệ này sẽ loại bỏ hoàn toàn các lớp trung gian, mỗi lớp chỉ xử lý một phần nhỏ của dòng vốn. Bạn có thấy điều này dẫn đến việc hạ thấp rào cản gia nhập cho các công ty fintech, hay quy mô cuối cùng lại ủng hộ sự hợp nhất thị trường?
Cách đưa ra khung này là đúng. Chúng ta đang bước vào những gì tôi thường gọi là một thế giới tâm thần phân liệt khi tôi nói chuyện với các văn phòng gia đình. Cả hai động lực này đang xảy ra cùng một lúc.
Về một mặt, đúng, điều này chắc chắn hạ thấp rào cản cho những người mới tham gia. Tôi đã thấy điều đó tận mắt. Một công ty fintech ngày nay có thể kết nối trực tiếp vào các thị trường tiền mặt được token hóa hoặc các mạng lưới tài sản thế chấp thông qua các API. Họ không cần một hệ thống ngân hàng đầy đủ, họ không cần hàng thập kỷ cơ sở hạ tầng cũ kỹ hay mối quan hệ thân thiết với các trung tâm thanh toán. Công nghệ đã có sẵn, và nó đang mở. Và chính vì điều đó, sự đổi mới sẽ bùng nổ ở rìa.
Nhưng mặt khác, chính những hiệu quả đó mang lại sức mạnh cho các nhà đầu tư nhỏ cũng thúc đẩy sự hợp nhất ở tầng hạ tầng. Khi giá trị bắt đầu di chuyển trên chuỗi, quy mô không đến từ số lượng trung gian mà đến từ niềm tin, quy định và độ sâu thanh khoản.
Vì vậy, trong khi bạn sẽ thấy hàng nghìn công ty fintech mới xuất hiện với giao diện đẹp mắt, tất cả họ sẽ giao dịch thông qua một vài mạng lưới lập trình toàn cầu được quản lý — như Ethereum, Avalanche, hoặc bất kỳ chuỗi công khai hoặc hỗn hợp nào trở thành ưu việt.
Vì vậy, cả hai điều đều đúng: sự phân mảnh nhiều hơn ở rìa, sự hợp nhất nhiều hơn trong các đường ray. Và điều này sẽ diễn ra khác nhau tùy thuộc vào trường hợp sử dụng và quyền tài phán.
Và bạn có thấy lớp thanh toán đó được xây dựng trên các blockchain công khai như Ethereum, hay trên hạ tầng do ngân hàng dẫn dắt, riêng tư?
Đó là cuộc tranh luận cốt lõi, đúng không? Và nếu tôi nói một điều, những người thuần túy về tiền điện tử sẽ tấn công tôi, và nếu tôi nói một điều khác, những người ngân hàng sẽ lắc đầu. Nhưng đây là điều tôi thực sự tin: nó sẽ không phải là cái này hoặc cái kia. Nó sẽ là một hình thức kết hợp.
Các chuỗi công khai không cần tin cậy, như Ethereum, sẽ làm điểm tựa cho lớp thanh khoản. Đó là nơi mà tính minh bạch, khả năng kết hợp và khả năng tương tác toàn cầu tồn tại. Bạn cần điều đó nếu bạn muốn có một hệ thống tài chính toàn cầu, có thể lập trình.
Nhưng bạn cũng sẽ có các chuỗi được cấp phép và các subnet do ngân hàng dẫn dắt — hãy nghĩ đến các subnet của Avalanche hoặc sổ cái ngân hàng được mã hóa — xử lý các tài sản được quản lý như tiền mặt, tuân thủ và danh tính. Chúng sẽ không tách biệt mãi mãi. Chúng sẽ ngày càng kết nối với các chuỗi công cộng. Không phải vì họ muốn, mà vì họ phải. Đó là nơi có tính thanh khoản và đổi mới.
Vì vậy, theo tôi, chúng ta đang tiến về một kiến trúc hybrid, nơi các mạng công khai và mạng có quyền hạn tương tác với nhau. Các ngân hàng sẽ không thể tự tách mình ra và chiến thắng. Họ sẽ phải kết nối với các hệ thống mở.
Bạn đã đề cập đến quy định — những thay đổi nào mà chúng ta vẫn cần để thực sự mở khóa tất cả điều này?
Điều mà chúng ta vẫn còn thiếu là một trạng thái pháp lý rõ ràng cho các tài sản được token hóa và quyền sở hữu dựa trên sổ cái. Nếu không có sự rõ ràng đó, hầu hết các công ty sẽ vẫn do dự trong việc chuyển các phần quan trọng của bảng cân đối kế toán của họ lên chuỗi. Tôi nhận được cuộc gọi từ các công ty tín dụng tư nhân mọi lúc — họ muốn token hóa các giao dịch, nhưng sự không chắc chắn về quy định làm họ chùn bước.
Chúng ta cũng cần có quy tắc về tính cuối cùng của việc thanh toán và khả năng tương tác của sổ cái — đặc biệt là giữa các hệ thống có quyền truy cập và các blockchain công khai. Nếu điều đó không được giải quyết, chúng ta sẽ hoạt động trong các silo không liên kết, và toàn bộ giá trị của khả năng kết hợp sẽ sụp đổ.
Một vấn đề lớn khác là làm cho sân chơi công bằng hơn cho các tổ chức phi ngân hàng. Chúng ta cần các khung định nghĩa rõ ràng cho việc lưu ký, KYC, AML và quyền truy cập vào hệ thống tài chính — giống như những gì Waller đã đề xuất. Nếu một công ty fintech muốn xây dựng trong lĩnh vực này, họ nên biết chính xác họ cần giấy phép hoặc kiểm toán nào. Hiện tại, mọi thứ đều là vùng xám.
Và sau đó là câu hỏi về quy định thanh khoản. Mọi người đều muốn mã hóa một cái gì đó, nhưng không có hướng dẫn về thị trường thứ cấp hoặc thanh khoản hai chiều. Vì vậy, chúng ta có những tài sản mã hóa bị cô lập mà không có khối lượng hoặc khám phá giá — nó không thực sự tồn tại cho đến khi có một thị trường thực.
Ngoài ra, khung rủi ro cho tài chính lập trình. Hợp đồng thông minh, cơ sở hạ tầng DeFi, kho bạc được token hóa - tất cả đều giới thiệu rủi ro hoạt động. Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu hợp đồng thông minh thất bại hoặc bị khai thác? Ai sẽ kiểm toán dòng tiền kho bạc trên chuỗi? Đây là những mối quan tâm lớn đối với các tổ chức.
Vậy bạn có ủng hộ loại phương pháp “sandbox” mà các nhà quản lý ở Mỹ đã bắt đầu tranh luận không? Đó có phải là cách đúng để tiến lên không?
Vâng, hoàn toàn đúng — tôi đã thấy giá trị của nó một cách trực tiếp tại GE. Sandboxes rất tuyệt vì chúng cho bạn không gian để thử nghiệm một cách an toàn. Bạn cần phải xem cái gì bị hỏng, cái gì hoạt động, và làm thế nào để học hỏi từ thất bại. Nhưng chúng không thể là trạng thái cuối cùng.
Chúng ta không thể ở trong chế độ thử nghiệm mãi mãi. Các sandbox chỉ là bước đầu tiên - bạn cũng cần những con đường rõ ràng để ra khỏi chúng, với giấy phép và quy tắc để mở rộng. Nếu không, đổi mới sẽ bị đình trệ.
Đó là lý do tại sao tôi thích những gì mà những nơi như Singapore và Thụy Sĩ đang làm. Họ không ngại thử nghiệm, nhưng họ cũng đang bắt đầu xây dựng các lối vào quy định thích hợp ngoài sandbox.
Bạn đã đề cập đến Bitcoin trước đó. Nhưng gần đây, Ethereum thực sự đã vượt qua Bitcoin về tỷ lệ tổng cung được nắm giữ bởi các công ty kho bạc. Điều đó thật đáng chú ý, khi xem xét sự chênh lệch vốn hóa thị trường không quá lớn. Tại sao bạn nghĩ rằng Ethereum thu hút nhiều sự quan tâm hơn từ các kho bạc như vậy?
Và tôi nói điều này như một người đã đến với lĩnh vực này vì Bitcoin. Nhưng tôi ở lại vì tài chính lập trình được — và đó chính là điều mà Ethereum cho phép.
Các tập đoàn bị thu hút bởi Ethereum vì một vài lý do cốt lõi. Đầu tiên, nó có khả năng sinh lợi. Bạn có thể đặt cược ETH và kiếm lợi nhuận, điều này làm cho nó trở thành một tài sản hoàn toàn khác biệt so với Bitcoin trong khía cạnh đó. Thứ hai, Ethereum là có thể lập trình. Nó không chỉ là một kho lưu trữ giá trị — mà là một nền tảng. Bạn có thể tiếp xúc với tài sản token hóa, với stablecoin, với DeFi, với tài sản thế giới thực. Tất cả những điều đó hoạt động trên Ethereum hoặc ít nhất là tương thích với nó.
Đối với những người trong tài chính truyền thống — đặc biệt là những người suy nghĩ theo cách tùy chọn — điều đó khiến Ethereum trở nên hấp dẫn vô cùng. Họ xem nó như xương sống của tài chính kỹ thuật số, một thứ mà họ có thể xây dựng dựa trên, chứ không chỉ giữ một cách thụ động.
Và thật lòng mà nói, đội ngũ Ethereum đã làm rất tốt trong việc xây dựng uy tín với Phố Wall. Joe Lubin, đặc biệt, đã dành nhiều năm để phát triển mối quan hệ và giúp các tổ chức hiểu Ethereum có thể làm gì.
Vì vậy, trong khi Bitcoin vẫn được coi là vàng kỹ thuật số — và nó thực hiện tốt vai trò đó — Ethereum lại được xem như một phần năng động của cấu trúc tài chính tương lai. Đó là lý do tại sao bạn thấy các quỹ dự trữ phân bổ nhiều hơn cho ETH. Họ muốn tham gia vào sự tăng trưởng đó.
Chúng tôi thấy có rất nhiều sự nhiệt tình về việc token hóa và stablecoin từ một số phân khúc của tài chính truyền thống. Nhưng bạn có nghĩ rằng chúng ta sẽ thấy sự phản kháng nếu công nghệ này đe dọa cắt giảm biên lợi nhuận của họ không?
Có và không. Tôi chắc chắn đã thấy một số phản đối - đặc biệt là từ các ngân hàng ở Thụy Sĩ. Cả quỹ hưu trí nữa. Bạn thậm chí không thể nhắc đến tài sản kỹ thuật số trong một số vòng tròn mà không có người gọi đó là lừa đảo. Vì vậy, sự kháng cự là có thật.
Nhưng tôi cũng nghĩ rằng sự kháng cự đang thay đổi. Những gì chúng ta thấy bây giờ nhiều hơn là sự hấp thụ hơn là sự từ chối. Các ngân hàng biết rằng stablecoin và việc token hóa đe dọa đến biên lợi nhuận của họ — đặc biệt là ở mảng thanh toán. Nhưng họ cũng biết rằng họ không thể ngăn cản điều này. Tàu đã rời bến.
Vì vậy, thay vì cố gắng chặn lại, họ đang thích ứng. Họ đang ra mắt các dự án thử nghiệm. Họ đang tích hợp stablecoin. Họ đang khám phá các khoản tiền gửi được mã hóa. Một số thậm chí còn hợp tác với các nhà phát hành stablecoin.
Vậy nên có một cuộc chiến — nhưng cũng có một sự hợp nhất của DNA đang diễn ra. Tôi thấy điều đó ở FG Nexus mỗi ngày. Chúng tôi có những người từ TradFi cứng cáp hợp nhất với những người từ sâu trong crypto. Nó rối rắm, nhưng nó đang xảy ra.
Và đây là điều quan trọng — nếu một ngân hàng muốn phát hành stablecoin hôm nay, họ sẽ cần có thanh khoản sâu để làm cho nó hoạt động. Thanh khoản đó ở đâu? Nó nằm trong DeFi. Và DeFi không phải là TradFi. Vì vậy, cuối cùng họ sẽ phải đến đó.
Chúng ta đã thấy sự thay đổi này với các chính phủ khi nói đến việc áp dụng stablecoin. Nhật Bản đặc biệt dường như đang phản ứng trước sự thống trị của USDT và USDC. Sự gia tăng của những stablecoin được hỗ trợ bởi đồng đô la này có ý nghĩa gì đối với các đồng tiền chủ quyền khác?
Ừ, Nhật Bản là một ví dụ tuyệt vời — gần đây, họ đã chính thức ra mắt một khung pháp lý cho stablecoin sau khi thấy USDT và USDC tăng trưởng nhanh chóng như thế nào. Những gì đang xảy ra là các chính phủ bắt đầu nhận ra rằng nếu họ không hành động, họ có nguy cơ mất kiểm soát một phần của hệ thống tiền tệ của mình.
Không phải mọi quốc gia đều sẽ chống lại điều này. Một số sẽ chấp nhận stablecoin đô la vì họ muốn sự ổn định — đặc biệt nếu đồng tiền của họ không ổn định hoặc dễ bị lạm phát. Nhưng những quốc gia khác, như Nhật Bản, sẽ hành động để bảo vệ chủ quyền tiền tệ của họ. Kết quả chung là chúng ta đang tiến tới một hệ sinh thái toàn cầu hybrid — không chỉ là nơi đồng đô la thống trị, mà còn là nơi các đồng coin đô la tư nhân và stablecoin công khai được hỗ trợ bởi fiat cùng tồn tại và tương tác.
Điều đó nói lên rằng, quyền lực đang chuyển dịch một cách tinh tế. Những đồng đô la riêng tư này — đặc biệt là những đồng có tính thanh khoản toàn cầu như USDC — đang ảnh hưởng đến các nền kinh tế địa phương. Chúng được sử dụng cho tiết kiệm, kiều hối và thương mại. Đây không còn chỉ là câu chuyện của Mỹ.
Điều này chỉ mới bắt đầu. Chỉ là mọi người chưa kết nối đầy đủ các điểm lại với nhau. Mọi người đã quá tập trung vào những drama quy định ở Mỹ mà họ đang bỏ lỡ bao nhiêu điều đang xảy ra trên toàn cầu.
Một số quốc gia sẽ tiếp tục phản ứng — như Thụy Sĩ, chẳng hạn, nơi họ rất bảo vệ đồng franc Thụy Sĩ. Nhưng những quốc gia khác sẽ hành động nhanh chóng. Chúng ta đang bước vào một thế giới mà nhiều đồng tiền kỹ thuật số quốc gia tồn tại song song với các stablecoin tư nhân. Không phải là CBDC chống lại stablecoin. Mà là CBDC và stablecoin cùng với các bể thanh khoản DeFi — tất cả đều tương tác.
Trước khi kết thúc, một số xu hướng lớn mà chúng ta sẽ thấy trong tương lai là gì?
Có một số xu hướng: đại lý AI, khả năng tương tác blockchain. Nhưng điều lớn nhất là năng lượng. Vâng. Nó là nền tảng cho mọi thứ: tiền điện tử, AI, sản xuất nước, thậm chí là an ninh quốc gia. Nó hỗ trợ mọi hệ thống kỹ thuật số và vật lý mà chúng ta phụ thuộc vào.
Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ bắt đầu nghe nhiều hơn về giao điểm của năng lượng, AI và blockchain — và không chỉ dưới góc độ ESG hoặc các câu chuyện về khai thác. Ý tôi là những cuộc trò chuyện sâu sắc hơn về cơ sở hạ tầng, chủ quyền và ai kiểm soát các đường ray.
Hiện tại, chúng ta đang bị phân tâm bởi tiếng ồn — các biến động thị trường, phê duyệt ETF, các vụ kiện — nhưng các cuộc trò chuyện cấu trúc thực sự chỉ mới bắt đầu. Và năng lượng sẽ là trung tâm của chúng.