Bitcoin White Paper mười bảy năm: từ không ai quan tâm đến quốc gia lên xe

*Mười bảy năm trước, một người ẩn danh tên là Satoshi Nakamoto đã đăng một bài luận chín trang trên diễn đàn, không ai phản hồi, cũng không ai quan tâm. Năm đó, Lehman vừa sụp đổ, tài chính toàn cầu đang chao đảo trên đống đổ nát của niềm tin được xây dựng lại. Không ai biết rằng tài liệu có tên “Bitcoin: Hệ thống tiền điện tử điểm-điểm” sẽ khiến Wall Street, Mỹ và các quốc gia nhỏ ở Trung Mỹ cùng đặt cược vào nó sau mười bảy năm. Từ việc không ai quan tâm đến việc các quốc gia tranh giành, Bitcoin không chỉ là cuộc cách mạng của tiền tệ, mà còn là thí nghiệm tái cấu trúc niềm tin.

Một, 2008: Sự ra đời của sách trắng và sự sụp đổ của trật tự cũ

Vào ngày 31 tháng 10 năm 2008, dưới bóng tối của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, một cái tên lạ xuất hiện trên diễn đàn P2P Foundation - Satoshi Nakamoto. Ông đã phát hành một tài liệu 9 trang: “Bitcoin: Hệ thống tiền điện tử ngang hàng”.

Bản white paper này đưa ra một đề xuất táo bạo:

“Giải phóng tiền tệ khỏi sự độc quyền của các tổ chức trung ương, để niềm tin được đảm bảo bởi toán học và sức mạnh tính toán.”

Không ai ngờ rằng, bài viết này bị chôn vùi trong nhóm email mật mã lại có thể sinh ra một gã khổng lồ với tổng giá trị thị trường 2,18 nghìn tỷ đô la sau 17 năm.

Hai, 2009–2012: Hòn đảo lý tưởng.

Ngày 3 tháng 1 năm 2009, Satoshi Nakamoto đã khai thác khối genesis và viết câu chữ châm biếm hiện thực đó:

“The Times 03/Jan/2009 Bộ trưởng bên bờ vực của gói cứu trợ thứ hai cho các ngân hàng.”

Giá trị của Bitcoin gần như bắt đầu từ zero. Cho đến ngày 22 tháng 5 năm 2010, lập trình viên Laszlo đã đổi 10.000 BTC để lấy hai chiếc pizza, giao dịch này trở thành “miếng bánh đầu tiên” của thế giới tiền điện tử.

Giá Bitcoin lúc đó khoảng $0.0025; Lúc đó, những thợ mỏ chỉ coi nó như một thử nghiệm của niềm tin. Cuối năm 2010, Satoshi Nakamoto hoàn toàn biến mất, để lại một hệ thống tự trị, minh bạch và không thể bị chỉnh sửa.

Ba, 2013–2016: Thử thách lòng tin lần đầu tiên

Năm 2013, Bitcoin lần đầu tiên vượt qua $1000. Cuộc khủng hoảng ngân hàng ở Síp và việc kiểm soát vốn đã khiến mọi người lần đầu tiên nhận ra rằng nó có thể là “chìa khóa để thoát khỏi tài chính truyền thống”.

Tuy nhiên, bong bóng ngay lập tức vỡ.

• Năm 2014, Mt.Gox bị đánh cắp 850.000 BTC, giá giảm 80%;
• Năm 2015, Ethereum ra mắt, công nghệ blockchain phân nhánh thành “nhóm hợp đồng thông minh”;
• Năm 2016, lần giảm một nửa thứ hai, thị trường tái cấu trúc trong sự hoài nghi và kiên cường.

Thời kỳ này, Bitcoin vẫn như một dòng chảy tiềm ẩn - có vẻ yên tĩnh, nhưng lại đang âm thầm chảy mãnh liệt.

Bốn, 2017–2020: Từ phố Wall ra ngoài đến sự nảy nở của thể chế

Tháng 12 năm 2017, giá Bitcoin lần đầu tiên vượt qua $19,000.

CME và CBOE ra mắt hợp đồng tương lai Bitcoin,

Đánh dấu nó chính thức bước lên sân khấu Phố Wall.

Nhà đầu tư nhỏ lẻ và tổ chức cùng đặt cược, truyền thông gọi đây là “vàng kỹ thuật số”.

Tuy nhiên, ngay sau bữa tiệc, cơn bão quản lý ập đến:

Trung Quốc đóng cửa sàn giao dịch;

Mỹ SEC đã bác bỏ các ETF đầu tiên;

Các ngân hàng trung ương các nước cảnh giác với “tài chính bóng.”

Bong bóng vỡ nhanh chóng - Thị trường gấu năm 2018 đã khiến giá giảm xuống còn $3,000.

Nhưng mùa đông lạnh giá này lại tạo nền tảng cho việc thể chế hóa.

Vào dịp này, các tổ chức tài chính chính bắt đầu thay đổi thái độ.

Morgan Stanley, Fidelity, Bridgewater

Liên tiếp công bố báo cáo nghiên cứu, lần đầu tiên đưa ra:

“Tài sản số (Digital Assets) đang hình thành một loại tài sản độc lập mới.”

Các nhà nghiên cứu tổ chức phát hiện rằng, Bitcoin có những đặc điểm mà các tài sản truyền thống không có:

• Có sự tương quan thấp với cổ phiếu, trái phiếu, có thể phân tán rủi ro danh mục;
• Giới hạn cung cố định mang lại tính khan hiếm cho vàng số;
• Giao dịch 7×24 giờ, lưu thông xuyên biên giới, tạo ra tính thanh khoản toàn cầu chưa từng có.

Năm 2019, Fidelity thành lập Fidelity Digital Assets,

Dịch vụ lưu ký đầu tiên được mở cho các nhà đầu tư tổ chức.

Trong khi đó:

• Mạng lưới Lightning ra mắt vào năm 2019, thanh toán vi mô trở thành hiện thực;
• Năm 2020, lần giảm một nửa thứ ba, tốc độ cung cấp lại chậm lại.

Khi đại dịch, nới lỏng định lượng và lạm phát đan xen,

Bitcoin đã chuyển từ tài sản đầu cơ thành “công cụ phòng ngừa hệ thống”.

Từ cuồng nhiệt đến lý trí, từ biên giới đến đối tượng nghiên cứu,

Ba năm qua, đã chuẩn bị cho sự ra đời của thời đại ETF.

Năm 5, 2021–2023: Quốc gia xuất hiện, niềm tin trở thành hiện thực

Năm 2021, Bitcoin lần đầu tiên trở thành tiền tệ hợp pháp của quốc gia. Tổng thống El Salvador Nayib Bukele tuyên bố:

“Bitcoin là biểu tượng của các quốc gia tự do, không thuộc về Phố Wall, cũng không thuộc về Washington.”

Quyết định này đã gây ra sự phản đối mạnh mẽ từ IMF và Ngân hàng Thế giới. Nhưng El Salvador kiên quyết thúc đẩy “trái phiếu núi lửa”, kế hoạch dự trữ Bitcoin và xây dựng “Thành phố Bitcoin”. Mặc dù giai đoạn đầu bị áp lực do giá giảm mạnh, nhưng nó đã mở ra một kỷ nguyên lịch sử - Thời đại cạnh tranh chủ quyền tiền tệ từ đây bắt đầu.

Trong khi đó, Hoa Kỳ cũng đang dần chuyển sang thực tế ở cấp độ thị trường vốn. Các doanh nghiệp như MicroStrategy, Tesla đã mua Bitcoin; Các nhà đầu tư tổ chức lần đầu tiên đưa nó vào cấu trúc tài sản; Giá Bitcoin đã từng tăng lên $68,789.

Tuy nhiên, vào năm 2022, Luna và FTX đã sụp đổ liên hoàn, hệ thống niềm tin lại một lần nữa sụp đổ. Khi giá giảm trở lại $15,000, truyền thông đã tiên đoán “Bitcoin đã chết” hơn 470 lần.

Nhưng chính trong cuộc thanh lý này, lượng Bitcoin đã được tập trung vào tay những người nắm giữ lâu dài, các tổ chức lại nhân cơ hội này để tích lũy.

Sáu, 2024–2025: Thời đại Trump và cách mạng ETF

Ngày 10 tháng 1 năm 2024, SEC Hoa Kỳ đã phê duyệt các ETF Bitcoin giao ngay đầu tiên. BlackRock, Fidelity và Grayscale đồng loạt tham gia, khối lượng giao dịch trong ngày vượt quá 6 tỷ đô la.

Sự thỏa hiệp của cơ quan quản lý có nghĩa là:

Bitcoin đã nâng cấp từ “tài sản xám” lên “tài sản tuân thủ”.

Cùng năm, Mỹ đã đón nhận một bước ngoặt chính trị.

Trump thắng trong cuộc bầu cử năm 2024 và đã phát biểu nhiều lần trong các bài phát biểu công khai:

“Tôi muốn biến Hoa Kỳ thành trung tâm vốn tiền điện tử toàn cầu, để Bitcoin được khai thác, nắm giữ và kiếm tiền tại Hoa Kỳ.”

Chính phủ mới triển khai chính sách “thân thiện với tiền mã hóa”, nới lỏng thuế đối với khai thác và ETF, thu hút lượng lớn sức mạnh tính toán và vốn quay trở lại Hoa Kỳ. Nội bộ Đảng Cộng hòa thậm chí đã đề xuất nắm giữ một lượng nhỏ BTC dưới hình thức “Quỹ Dự trữ Chiến lược Quốc gia” - Bitcoin lần đầu tiên bước vào hệ thống ngôn ngữ tài chính và ngoại giao quốc gia.

Trong khi đó:

• El Salvador công bố lợi nhuận từ trái phiếu Bitcoin vượt quá 45%；
• Quỹ chủ quyền Trung Đông bắt đầu nắm giữ đồng tiền trực tiếp;
• Giá Bitcoin vượt mốc $100,000, giá trị thị trường vượt quá 2.1 nghìn tỷ USD.

Đây không còn chỉ là lịch sử công nghệ, mà là một cuộc tái viết cuộc cạnh tranh tiền tệ địa chính trị.

Bảy, 17 năm thu nhỏ: Từ lý tưởng đến hệ thống

Tám, Kết luận: Sự chuyển giao từ niềm tin sang thể chế

17 năm trước, Satoshi Nakamoto đã viết:

“Niềm tin nên được xây dựng trên nền tảng mật mã, chứ không phải trên bản chất con người.”

17 năm sau, Bitcoin không chỉ trở thành “loại tài sản thứ sáu” trên thị trường tài chính, trở thành phương tiện tin cậy mà các quốc gia, doanh nghiệp và nhà đầu tư nhỏ lẻ tranh giành.

El Salvador dùng nó để thách thức hệ thống đô la. Chính quyền Trump đã sử dụng nó để định hình lại khả năng cạnh tranh tài chính của Mỹ, Phố Wall sử dụng nó để tìm kiếm đường cong lợi nhuận mới, và người bình thường trên toàn cầu sử dụng nó để chống lại lạm phát và sự không chắc chắn.

Từ sách trắng đến ngân sách quốc gia, từ niềm tin của những người đam mê đến công cụ chính sách, Bitcoin không còn là “kẻ nổi loạn” Nó đã trở thành một người tham gia của trật tự mới.

Trong ánh sáng của 17 năm, thế giới có thể chưa hoàn toàn thay đổi, Nhưng “ý nghĩa của tiền tệ”, đã không còn giống như trước đây.

Tác giả: Bộ phận biên tập Bitpush